Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

Şairlerimiz, kimilerince toplumdan uzak kaldıkları suçlamasına maruz kalsalar da beyitler arasına serpiştirdikleri halk tâbirleri dahî gösterir ki; bu yanlışlanmıştır. Sosyal hayatı kelimelerle resmeden, tarihî hadiseleri o zamanın geleceği olan şimdimize taşıyan şairlerimiz, halkça yaşananlara nasıl yabancı kalmış düşünülür anlamam..

biz bu başlıkta elden geldiğince şiirlerimiz arasına serpiştirilen darb-ı mesel,vecize ve halk deyişlerini saklandıkları yerden bulup çıkarmaya çalışacağız

hemmen bi tane buldum mesela, bir Arapça darb-ı mesel ile Vira Bismillah. Rahmetli Agâh Sırrı Leved'in Divan Şiiri büyük başlıklı kitabı bana kaynaklık etmekte efem;


Bâkî'den

Almaz semâa ta'ne-i zühhâdı ehl-i dil
Elmer'ü lâyezelü adüvven li mâcehil

"kişi daima bilmediği şeyin düşmanıdır."

tanımadan, anlamaya çalışmadan yargılamayalım mı üstâd,,? boşa değil yazılan kitabın amel defterini açık bırakışı.. okunduksıra düşündürüyo zinhâr..

buyursunlar efem

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

Çok güzel başlıklar açmışsınız.Burada derlenecek beyitlerle kitap bile hazırlanabilir.


Ağzıma verdi nihânîce lebin cânânım
Duya ağyâr diyu ağzıma geldi cânım SELÎKÎ

(Sevgililm dudağını gizlice ağzıma uzattı;başkaları sevgilimle öpüştüğümüzü duyacak diye canım ağzıma geldi.)

Deyimler kitaplarını yırtıp atmalı.Bu sözleri en güzel kullanan divan şairleridir.Necâtî divanında bu tür sözler sürüsüne bereket...

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

Allah razı olsun hocam, teşekkür ederiz, vallahî ne güzel dediniz.. kitap oluşturmak inşaallah.. temennimiz o.. geçen yıl okulumuzda Necatî Beğ Sempozyumu olmuştu, divandaki darb-ı meselleri tebliğ etmişti bir hocamız; hakikaten maşaallah o kadar çok var ki.. Necatî memleketimden çıkmadır ondan da severim pek
beni bu başlıkta yalnız komıycanızı temenni ederim
hayırlı günler hocam

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

NuN' Alıntı:

Allah razı olsun hocam, teşekkür ederiz, vallahî ne güzel dediniz.. kitap oluşturmak inşaallah.. temennimiz o.. geçen yıl okulumuzda Necatî Beğ Sempozyumu olmuştu, divandaki darb-ı meselleri tebliğ etmişti bir hocamız; hakikaten maşaallah o kadar çok var ki.. Necatî memleketimden çıkmadır ondan da severim pek
beni bu başlıkta yalnız komıycanızı temenni ederim
hayırlı günler hocam

Genişletmek için tıkla ...

Necâtî dîvânı uygulamalı deyimler ve atasözleri kitabı gibidir.Şu an okuduğum divanlardan birisi de Necâtî Bey Dîvânı'dır.Onda çok güzel bilgiler buluyoruz.Harika bir eser.

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

bana da okutacaksınız şimdi

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

aklıma nedense

Ger derse Fuzuli ki güzellerde vefa var
Aldanma ki şair sözü elbette yalandur

mısraları geldi...

burada 'şair sözü yalandır' darb-ı mesel bâbında olsa gerek...

güzel başlık Nun. Beğendim


divanlardan buraya beğendiğiniz kısımları aktarırsanız tadından yenmez burası

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz


beraber tad katalım başlığa inşaallah hocam, sonra dileyen yesin artık

Şuara Suresi'nde geçen şairlerin yalan söylüyor oluşlarına ithâfen söz konusu beyitte iktibas da değil-tam almamış zirâ- telmih olabilirliğini düşündüm hocam
ayet-i kerime;

221- Şeytanların kimlere inmekte olduklarını size haber vereyim mi?

222- Onlar, 'gerçeği ters yüz eden,' günaha düşkün olan her yalancıya inerler.

223- Bunlar (şeytanlara) kulak verirler ve çoğu yalan söylemektedirler.

224- Şairler ise; gerçekten onlara azgın-sapıklar uyar.

225- Görmedin mi; onlar, her bir vadide vehmedip duruyorlar,

226- Ve gerçekten onlar, yapmayacakları şeyleri söylüyorlar.

227- Ancak iman edenler, salih amellerde bulunanlar ve Allah'ı çokça zikredenler ile zulme uğratıldıktan sonra zafer kazananlar (veya öclerini alanlar) başka. Zulmetmekte olanlar, nasıl bir inkılaba uğrayıp devrileceklerini pek yakında bileceklerdir.


saygı, selam

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

Türkçe darb-ı mesel;

deliye her gün bayram'ın şaircesi

Eylerse nole vaslın her rûz gönül ümmid
Meşhûr meseldir kim dîvâneye her gün ıyd
Neylî

nesir: Kavuşma isteğin gönlüme her gün ümit verse nolur; meşhûr söz -odur ki- deliye her gün bayram

vasl: kavuşma
rûz: gün
ıyd: bayram

başlık vesilesi ile Neylî'nin varlığından da haberdar oldum..

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

dedeefendi' Alıntı:

Necâtî dîvânı uygulamalı deyimler ve atasözleri kitabı gibidir.Şu an okuduğum divanlardan birisi de Necâtî Bey Dîvânı'dır.Onda çok güzel bilgiler buluyoruz.Harika bir eser.

Genişletmek için tıkla ...

Aklıma gelen bir sual üzerine:

Necati'nin bu özelliği onun artısı mıdır yoksa var olan darb-ı meselden kolaylık olsun diye faydalanmakmıdır?

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

PeJMüRDE' Alıntı:

Aklıma gelen bir sual üzerine:

Necati'nin bu özelliği onun artısı mıdır yoksa var olan darb-ı meselden kolaylık olsun diye faydalanmakmıdır?

Genişletmek için tıkla ...

Bu durumu çoğu divan şairinde vardır.Ve bence bu durum onların artısıdır.Kendi dillerinin imkânlarını en güzel şekilde kullanmak için kafa patlattıkları yazdıklarından belli oluyor.
Necâtî'nin meşhur döne döne redifli gazelindeşi şu beyitte deyim ne güzel işlenmiştir:

Ayağı yer mi basar zülfüne ber-dâr olanın
Zevk ü şevk ile verir cân u seri döne döne NECÂTÎ 472.GAZEL

Dün Selîkî'nin bir beyitini vermiştim:

Ağzıma verdi nihânîce lebin cânânım
Duya ağyâr diyu ağzıma geldi cânım SELÎKÎ

Canı ağzına gelmek deyimini öyle kullanmış ki deyimden istifade etmemiş,bence deyimin anlamına güzellik katmış.
Günümüzde bazı şarkı sözlerinde deyimler,hiçbir işleme tabi tutulmadan olduğu gibi mısralara yerleştirilerek deyimlerin mânâlarında istifade etmeye çalışıyorlar.Ama divan şairi öyle değildir.Örnekler bunu gösteriyor sanırım.

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

Öğme şarâbı zemm idüb afyônı sâkıyâ
Açdurma ehl-i keyfe kutunun kapağını FENNÎ


Her Güne Bir Beyit bölümünde bu beyiti paylaşmıştım.Deyim mükemmel kullanılmış.Onun için yeninden paylaşmak istedim.Rahmetli Barış Manço Delikanlı Gibi isimli şarkısında bu deyimi şöyle kullanmıştı:

Bana açtırma kutuyu
Zorla söyletme kötüyü
Sonuna kadar dinle şimdi
Delikanlı gibi...

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

çok güzel düşünülmüş bu bölüm emeklere sağlık.bilindik ama görünce ilk aklıma :
bed asla necabet mi verir hç üniforma
zerduz palan ursan eşek eşektir
...
incinmemek istersen eğer mülk-i fenada
bir kimseyi incitmemeğe hasr-ı meram et

bunlar geldi...

Ynt: Rûhî Merhumdan Darb-ı Meseller

Paylaşılan beyitler için teşekkürler

Divânımızın bu geceki konuğu Rûhî-yi Bağdadî.

16. yy şairlerimizden Rûhî de yüzyılının geleneğine mütakiben atasözü kullanmakta mahir idi, buyurun;

Sühandan darb-ı mesel Rûhî'ye müsallemdür
Bu sikke-hânede ol kâmilü'l-ayârı görün

Nesir: Sözde darb-ı mesel (söylemek) Rûhî'ye verilmiştir öyle ki; bu para basılan yerde(ki) en iyi ayar(lı sözü)ı (onun sözlerinde) görün.

zeyl: sikke-ayar-darb tenasübüne nazar-ı dikkati celb ile mütedeyyinim, söz olan sühan bir altına benzetilir ki söz içinde kullanılan darb-ı meseller ile "darb"-hane mukabili olan Rûhî, ayarı en yüksek altını basmaktadır, denir.

Rûhî merhum bu iddiasına binaen buyurur:

ilkin:

Kâs-i keremi elde iken mihre el açdum
Devrân didi bir elde tutulmaz iki karpuz
..

yazdık yapıştırdık odamızın güzide bir gûşesine, bilmem varm'ola beyân-ı beyte lüzûm

âhiren:

Her sözine anun dime vasfunda okınmaz
Yenmez nitekim et'amede olmayıcak tuz

ve son nokta:

Şekk olmakla kâfiye söz muhtasar oldı
Meşhûr meseldür bu ki az olan olur uz

(Hasan Ağa'ya Kaside'den)

Ecdâdımızdan Rûhî merhûmun rûhuna saygı ile el-fatiha..

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

Necâti'nin en sevdiğim beyitlerinden biri:

Gussa vü gamdan Necâti ihtiyât it key sakın
Çoğ olur kim öldürür yoldaşını yoldaşlar

Necâti

...

(Ey) Necâti, keder ve gamı yol arkadaşı gibi görme çünkü çoğu zaman yol arkadaşı yoldaşını öldürür.

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

Meyl et gözüm yaşına eyâ serv-i hoş hırâm
Dirler ki eyle iylügi âb-ı revâna at

Necâti

"İyilik yap denize at, balık bilmezse Hâlık bilir."

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz


Sözde darbü'l-mesel iradına söz yok amma
Söz odur âleme senden kala bir darb-ı mesel

Nâbî

Bu başlığa en çok yakışacak mana bu beyitte gizli olsa gerek. Nâbi şiirde atasözü, deyim gibi şeyleri kullanmanın güzel bir şey olduğunu fakat asıl önemli olanın ya da asıl marifet gerektiren şeyin insanın geriye kendisinden bir şeyler bırakabilmesidir der. Nâbî bunu başarabilen nadir şairlerimizden biridir bana göre.

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

Dedim gel sîneme dedi o dil-dâr
Od ile penbenin ne oyunu var

Yedikuleli Azîzî, sevgilisini bağrına basmak isterken sevgilisi ateş ile pamuğun oyunu olamayacağını hatırlatıyor.
....
Aynı şekilde Vâsıf'da sevgilisine, içinin yangınlığından sakınıp kendisine yaklaşmamasını söylerken yine ateşin pamukla oyunu olamayacağını hatırlatır.

Elhazer sûz-ı derûnumdan amân yaklaşma
Âteşin penbe ile olmaz oyunu zîrâ

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

Ayağı yer mi basar zülfüne ber-dâr olanın
Zevk ü şevk ile verir cân u seri döne döne

Necâtî

Sevinçten "ayağı yere basmamak" deyimi kullanılmış bı beyitte. Necâtî’ye göre sevgilinin zülfünde idam edilen âşığın sevincinden ayağı yere basmaz. Canını başını döne döne, zevkle sevgilisine verir.

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

Kazârâ bir sapan taşı bir altın kâseye değse
Ne taşın kıymeti artar ne kıymetten düşer kâse

Lâ edrî

Ynt: Darb-ı mesel-vecize-tâbir barındıran beyitlerimiz

Gönlüm bilür hayâlini didem nerden bilür
Bilmez efendi çok yaşayan çok gezen bilür

Seyfî